Opdat wij weten, wat God ons in genade schenkt!

‘De Spreuk van vers 9, daar denk ik vaak over na.’

Laten we hem gelijk even lezen:

Het hart van een mens overdenkt zijn weg,
maar Jahweh bestuurt zijn voetstappen.

Vanuit het hart zijn de oorsprongen van het leven (Spreuken 4:23);
gedachten hebben volgens de Schrift met het hart te maken, Paulus
schrijft over de ongelovigen in Romeinen 1, dat zij een onverstandig
hart hebben waarin duisternis is. ‘Mens’ is hier adam en we zien in
dit vers, dat God de mens richting geeft.

‘Moet ik snel de conclusie trekken, dat de mens geen vrije wil heeft?’

Dat blijkt ook uit dit vers, maar er zijn er heel wat meer, die dat laten zien.
Het woord ‘overdenken’ wijst naar weven, de mens weeft als het ware aller-
lei gedachten door elkaar om tot een ontwerp, een plan te komen. Denk
eens aan de torenbouw van Babel. De mensheid bedenkt een plan om bij
elkaar te blijven en zo een macht samen te vormen. God komt tussenbeide
en laat de spraak, de taal van de mens desintegreren / ontbinden en men
moet zich verspreiden over de aarde, zoals God gezegd had.

‘Maar in ons persoonlijk leven van alledag geldt dat ook?’

Absoluut. God leidt de voetstappen van de mens, Hij stelt en zet ze vast
in de door Hem gewenste en gewilde richting. Ten diepste kan een mens
nooit afwijken van de weg die God uitstippelt. Wij weten niet welke kant
het morgen opgaat met ons leven, Hij wel. Dat is een heerlijke zekerheid!
Hoe chaotisch onze tijd er ook uitziet, niettemin leidt God alles in over-
eenstemming met de raad van Zijn wil!

‘Ongelooflijk, hoe groot God is, als Hij al die mensen precies hun weg doet
gaan zie zij moeten gaan!’

Dat kunnen wij niet bevatten, God vormt elk mensenhart en Hij wijst de
weg die zij gaan. Voor een gelovige is dat je bewust toevertrouwen aan
God, die onze Vader is, en de ongelovige is zich niet bewust van het feit,
dat Gods hand uiteindelijk achter alles zit. Daarom gaat er bij God nooit
iets mis, iemand merkte van de week nog op: ‘God maakt geen fouten.’
En zo is het. Gods plan -wat er ook gebeurt- gaat door!

‘Het blijft boeiend om door die Spreuken te lezen, vind ik.’

We zijn er al een aardige tijd mee bezig, ja. En het is heel leerzaam, te
zien hoe God door Salomo veel wijsheid bekendmaakte. En dat al on-
der de tijd van het oude verbond. Ook die nu aan de orde is, wijst je:

Beter is een weinig met gerechtigheid,
dan een veelheid aan inkomsten zonder recht.

Daar waar op onrechtmatige wijze veel geld wordt verdiend, zal het op
den duur scheef gaan lopen. Een bekende meesteroplichter slijt nu de
rest van zijn leven in de gevangenis, op een gegeven moment kwamen
zijn praktijken toch aan het licht.

‘Zo gaat het in het leven, de waarheid komt op zeker moment toch naar
boven.’

Je kunt beter weinig bezitten en vrede en rust in je hart en leven hebben,
dan dat je veel hebt en je leven een en al onvrede is. In feite getuigt het
leven van Paulus daarvan. Hij nam genoegen met soms heel weinig of bijna
niets en soms had hij genoeg, soms overvloed. Hij wist dat Vader in alle om-
standigheden voorzag en nabij was. Hij was in al die dingen ‘ingewijd’.

‘Hij kende het geheim?’

Ja, hij wist dat Gods hand achter alle dingen zat die hem overkwamen. En aan
Timotheüs geeft hij dan ook door, dat godsvrucht met tevredenheid een groot
kapitaal is. Daar gaat het om. Niet het materiële, maar het geestelijke telt!
En dat is ontzettend en rijkelijk veel, God zal in al onze behoeften naar Zijn
rijkdom in heerlijkheid voorzien in Christus Jezus!

‘Apart weer, dit te lezen. Het is wel waar, maar hoe blijkt dit?’

De wegen van een man (Hebreeuws: iesj, niet: iemand) zijn voor
Jahweh welgevallig als hij wandelt naar de onderwijzing die Jahweh
gegeven heeft. zo werkte dat met Israël bijvoorbeeld in de tijd van
Richteren. Als het volk luisterde naar Jahweh en Zijn leiderschap
accepteerde, had het rust van de vijanden rondom. Zo niet, dan kwam
er weer bonje met bijvoorbeeld de filistijnen.

‘Ondanks dat wilde het volk toch een menselijke koning en dat werd Saul.’

Ze keken naar de wereld rondom en wilden net als de andere volkeren een
mens als koning en niet alleen Jahweh, geen theocratie meer, maar een
monarchie. We weten inmiddels hoe dat allemaal afliep met koning Saul.
Daarna kwamen David en Salomo, die ook zo hun eigenaardigheden hadden.
En nog later werd het rijk in tweeën verdeeld en kwamen er een hele serie
koningen van de twee en de tien stammen. Dat liep in de meeste gevallen
uit op ernstige afgoderij, afval van Jahweh.

‘Terwijl men heel goed wist dat men gezegend zou worden als men zich aan
de onderwijzing van Jahweh hield en dan zelfs rust van hun vijanden zou
hebben.’

En dat wat deze spreuk zegt. De wegen die wij gaan, hebben invloed op onze
innerlijke rust en vrede. Laten wij ons leiden door het evangelie, dan zullen
wij innerlijke vrede ervaren. De vrede van Christus in je hart, het is onbetaal-
baar en rijk!

‘Zegt het volgende vers in Spreuken ook iets waar we veel aan
kunnen hebben?’

door goedertierenheid en trouw wordt een misdaad verzoend,
en door de vreze van Jahweh keert men zich af van het kwade.

Een zeer boeiende uitspraak, waarvan de eerste regel een verkeerde indruk wekt
door de (herziene Staten)vertaling. Het woord ‘verzoening’ is niet hetzelfde begrip
zoals Paulus dat in zijn brieven hanteert. Het gaat om het Hebreeuwse kaphar, dat
in feite ‘bescherming’ betekent. Het wordt in de voorschriften voor de offerdienst
regelmatig gebruikt. Het offer dat gebracht werd, diende als bescherming en dan
was dat verkeerd gegaan of gedaan was, geen verhindering meer. Maar het nam de
zonden niet weg, zegt de Hebreeënschrijver later.

‘Als je het zo leest in de vertaling denk je, dat je door goed te doen een misdaad
kunt verzoenen.’

Goed bekeken gaat het om goedertierenheid (Hebreeuws: chèsèd) en trouw
(Hebreeuws: emèth, waarheid). Als dat onderling functioneert, vormt dat een
bescherming tegen de slechtheid. Deze twee, goedertierenheid of goedgunstig-
heid en trouw zijn de grote bouwstenen in de verbondsrelatie van Jahweh met
Israël. Hij is trouw aan Zijn beloften en heeft het volk lief. Daar waar Israël haar
Man, haar Maker, verliet en dus ontrouw was, drong allerlei slechtheid binnen
met alle akelige gevolgen.

‘Zo bekeken geeft het een andere indruk dan de meeste vertalingen, de tweede
regel is ook weer duidelijk.’

De vreze van Jahweh is het begin van de wijsheid, zegt Psalm 111:10 en dat is een
bijzonder waar woord. En in de vreze van Jahweh wijk je van het kwaad. Dat is
fundamenteel voor levenswijsheid: de vreze van Jahweh, diepe eerbied, respect
voor en liefde tot Jahweh en dus Zijn woord. De vreze van Jahweh staat op één lijn
met goedertierenheid en trouw, het een komt uit het ander voort. Eerbied voor
voor Hem, die ons liefheeft en het beantwoorden van Zijn liefde zal leiden tot onderlinge trouw en goedgunstigheid!

‘De Spreuk van gisteren zei wel iets geweldigs: dat God alles in Zijn
hand heeft.’

Die van vandaag heeft ook het nodige te zeggen:

een gruwel voor Jahweh is al wie hooghartig is.
hand op hand: hij zal niet onschuldig gehouden worden

Het woord ‘gruwel’ wordt ook gebruikt als het om afgoderij gaat.
En dat is wat hoogheid van hart voor Jahweh is. Ieder die zich in
zijn hart verheft, is voor Jahweh een gruwel. En dat is wat we van-
daag om ons heen waarnemen, de mens zet zichzelf centraal en
zal zich straks in het op de troon zetten van de mens van de wette-
loosheid verheffen ‘boven al wat god en voorwerp van verering
heet’, daarmee wil hij zich ook boven God zelf verheffen.

‘Wij weten uit de Schrift gelukkig, dat Vader daar een einde aan
gaat maken.’

Zeker, dat staat vast. Mensen, die zich verheffen, menen dat zij alles
goed doen en denken dat zij het centrum van het universum zijn:
God zal ze verootmoedigen. Vroeg of laat maken zij  ernstige fouten
en zal God hen daardoor van hun voetstuk stoten. Dat heeft de pro-
feet Jesaja (2:12–17) ook voorzegd:

De hoogmoedige ogen van de mensen zullen neergeslagen worden,
en de trots van de mannen zal neergebogen worden.
Alleen Jahweh zal op die dag hoogverheven zijn.
Want de dag van Jahweh van de legermachten zal zijn
tegen al wie hoogmoedig en trots is,
tegen al wie zich verheft, opdat hij vernederd zal worden;
tegen alle ceders van de Libanon, hoog en verheven,
en tegen alle eiken van Basan,
tegen al de hoge bergen
en tegen al de verheven heuvels,
tegen elke hoge toren
en tegen elke vestingmuur,
tegen alle schepen van Tarsis
en tegen alle koopvaardijschepen met kostbare lading.
De hoogmoed van de mensen zal vernederd worden
en de trots van de mannen zal neergebogen worden.
Alleen Jahweh zal op die dag hoogverheven zijn

Dat is wat! Hij gaat er einde aan maken. En we zien, dat Hij
de hooghartige niet voor onschuldig houdt. Het woord ‘on-
schuldig’ betekent eigenlijk ‘rein, schoon’. Jahweh zal er ee
n
einde aan maken.

‘En wat betekent dat ‘hand op hand’ eigenlijk?’

Het komt ook voor in Spreuken 11:21a waar een soortgelijke zin
staat als hier in 16:5. Uitleggers hebben daar verschillende verkla-
ringen voor. Keil-Delitzsch gaat uiteindelijk naar een bepaald ge-
bruik onder de mensen, dat zij door een handslag van twee handen
tegen elkaar een zaak zeker stellen, we kennen dat misschien wel
van de paardenmarkt. Zowel in 11:21a als in 16:5 hier lijkt het gezien
het tekstverband daarop te wijzen.
In elk geval weten wij uit de Schriften, dat God uiteindelijke alle eer
zal krijgen, die Hem toekomt!