Opdat wij weten, wat God ons in genade schenkt!

‘Dat vers 27 is ook duidelijk, er is veel corruptie in de wereld.’

Laten we even kijken wat er staat:

Wie op winstbejag uit is, stort zijn huis in het ongeluk
maar wie geschenken haat, zal leven.

De woorden ‘uit zijn op’ en ‘winstbejag’ zijn vrijwel dezelfde
in het Hebreeuws. Heeft met hebzucht te maken, een gedrag
wat je in de wereld veel ziet. Men wil op allerlei manieren (snel)
rijk worden. Dat heeft echter nogal eens een hoge prijs: het
brengt (grote) problemen over of in het huis. Meestal is de man
en vader dan heel erg vaak van huis weg, met alle gevolgen.

‘Het gezegde is: geld maakt niet gelukkig.’

Precies. Dat stond dus al heel erg lang in Spreuken. In de Thora
was het heffen van rente op een lening ook verboden. Rente of
woeker op een lening mocht niet, het is vandaag de dag de grote
oorzaak waardoor mensen afhankelijk zijn van de geldschieters
(banken), die op hun beurt weer afhankelijk zijn van grote geld-
schieters (centrale banken). Overal wordt rente op berekend, en
daardoor worden de schulden op den duur onbetaalbaar.

‘De wereld zit heel anders in elkaar dan we denken?’

In elk geval anders dan we in de media voorgespiegeld krijgen.
Trouwens, het woord ‘geschenken’ in de tweede regel heeft de
duidelijke ondertoon van ‘omkoop-geschenken’, dat wat onder
tafel toegeschoven wordt om de bepaalde beslissing gedaan te
krijgen, denk aan de Lockheed-affaire ten tijde van Den Uyl als
minister-president.

‘Degene die dus niet omkoopbaar is, zal leven.’

Jawel. Dat zal zo blijven, het is een wetmatigheid, dat als je daar
geen vuile handen mee maakt, je wat dat betreft in elk geval
rustig kan slapen en geen risico loopt de overheid vroeg of laat
op je dak te krijgen. Wat een wijsheid voor de praktijk van je leven
in dit Spreukenboek he.
Judas nam wel omkoopzilver aan, maar smeet het terug toen hij
later doorzag wat hij gedaan  had. Hij had bitter berouw, maar had
dit wel -ten diepste- moeten doen. Het was voorzegd!

‘Dat vers 26 is voor mij helemaal duidelijk. Degene die slechte
dingen verzint, kan het bekopen.’

Laten we eerst kijken wat er staat:

De plannen van een kwaaddoener zijn voor Jahweh een gruwel,
maar lieflijke woorden zijn rein.

Het woord ‘gruwel’ wordt ook gebruikt als de afkeuring van Jahweh
blijkt over afgoderij, of over een bedrieglijke weegschaal, of over
leugenlippen. Het soort plannen waarover hier gesproken wordt, zijn
plannen waarin Jahweh niet betrokken werd; niet ten goede, maar ten
kwade. Dit soort plannen worden hetzelfde als afgoderij beoordeeld:
een gruwel!

‘En wat betekent de tekst in een diepere laag?’

Dan is het bijvoorbeeld de tegenstelling tussen Haman en Esther. Of
het enorme contrast tussen de wetteloze en Christus Jezus. Wat de
Heer sprak, waren lieflijke woorden, aangenaam voor Jahweh. Hij
sprak de woorden van Vader, terwijl de wetteloze allerlei kwade plan-
nen smeedt. Maar ook die zullen uiteindelijk stuklopen op de woor-
den die Hij zal spreken!

‘He die van nu is vers 25, hoe moet ik dat zien?’

Het huis van de hoogmoedigen vaagt Jahweh weg
maar de grenssteen van de weduwe zet Hij vast

In Spreuken 2:22 wordt degene die achter het wegvagen (uit-
roeien) niet, in deze Spreuk wel genoemd: Jahweh, de God van
Israël. Hij breekt het huis (overdrachtelijk voor alles wat hoog-
moedigen aan status e.d. kunnen opbouwen) van de hoogmoe-
digen af. En dat is ook wat in het begin van de dag van Jahweh
gaat plaatsvinden:

De hoogmoed van de mensen zal vernederd worden
en de trots van de mannen zal neergebogen worden.
Alleen Jahweh zal op die dag hoogverheven zijn.
Jesaja 2:17

‘Tsja, het staat er erg duidelijk, al dat hoogmoedige van de
mensen zal teniet gedaan worden.‘

Verder waren er ingrijpende maatregelen gesteld als men van
elkaar (dus ook van de weduwe) land onrechtmatig zou toeëigenen:

U mag de grenssteen van uw naaste, die de voorouders geplaatst
hebben, niet verleggen in uw erfelijk bezit dat u ontvangt in het
land dat Jahweh, uw Elohim, u geeft om het in bezit te nemen.
(Deuteronomium 19:14; 27:17)

Zo zien we, dat God duidelijk had vastgelegd hoe Israël zou leven in het
beloofde land van melk en honing. Als men dat toch zou doen, dan zal
Jahweh zelf dat huis afbreken (zie eerste regel van deze Spreuk). Uitein-
delijk zal al wat nu hoog is, vernederd worden, en wat vernederd was en
ootmoedig, zal verhoogd worden. God verandert Zijn woord niet en zal
alles rechtzetten! In liefde!

‘Wat ik me afvraag: zit hier een diepere betekenis in? Typologie?

Je kunt denken aan de wetteloze, diens huis zal ook weggevaagd worden
in de nabije toekomst, de weduwe hier is Israël, die haar eigen Man aan
het kruis liet nagelen. Zo zal zij zitten vele dagen, maar zij zal opnieuw
als bruid geworven worden, en Jahweh opnieuw tot Man krijgen! Name-
lijk Hij die opgestaan is uit de dood en onsterfelijkheid heeft aange-
daan!

‘Nu naar vers 24, daar wil ik wel meer van weten.’

Het pad ten leven voert omhoog voor een verstandige
om de sheol beneden te ontwijken

‘Ik blijf het boeiend vinden, die Spreuken, vers 23 is ook mooi.’

Beslist weer eentje om goed tot je te nemen:

Een man heeft blijdschap in het antwoord van zijn mond,
en hoe goed is een woord op zijn tijd!

Als we nog even terugdenken aan de overlegsituatie van vers 22,
als er iemand in een overleg precies het juiste weet te zeggen over
dat wat besproken wordt en daardoor een goede oplossing naar
voren brengt. Dat geeft vreugde (simchah) aan degene die het uit-
uitspreekt (iesj Рman) ̩n aan de deelnemers. Dan gaat het meestal
om een wijs mens.

‘Ja zo geeft Spreuken weer een eenvoudige levenswijsheid mee.’

Paulus gaf aan, dat de Corinthiërs rechtszaken tegenelkaar voerden
voor de wereldlijke rechter, en vraagt zich daarbij het volgende af:

Als u dus rechtszaken hebt over alledaagse dingen, stel dan hen
aan die in de gemeente niet in aanzien zijn.
Tot beschaming zeg ik u dit. Is er dan onder u niemand die wijs is,
zelfs niet één, die in staat zou zijn een oordeel te vellen in een
geschil tussen zijn broeders?

Hoe goed zou het zijn, als er een wijze broeder is, die een uitspraak
kan doen in een geschil. In een gemeente zullen die er vast wel zijn.

‘Heerlijk, als het zo zou kunnen gaan in een geloofsgroep.’

Het zou prachtig zijn, ja. En dan gaan we ook kijken naar het tweede:
een woord op de juiste tijd gesproken, kan geweldige uitwerking heb-
ben. Dat ervoeren de profeten van Israël en later de apostelen. Zij wer-
den door heilige geest geleid om te spreken, en dat gebeurde op de tijd
die door de Vader bepaald was.
Gelovigen hebben soms het in zich, om op precies het juiste moment
het goede te spreken. Daar hebben zij wijsheid in. Dat is wat God geeft.
Laten wij danken als er woorden van genade gesproken worden in
lastige situaties. Het is nodig, in deze tijden, dat er zulke gelovigen zijn!